door de vieringencommissie
Aswoensdag is de eerste dag van de vasten- of veertigdagentijd. De kerkelijke viering die op deze dag plaatsvindt, heeft het karakter van een boetedoening. Tijdens de viering is er het ritueel waaraan Aswoensdag zijn naam ontleent: de gelovigen krijgen, als ze dat willen, een plechtige asoplegging.
De priester of voorganger strooit daarbij wat as op de kruin, of tekent met de duim een kruisje van as op het voorhoofd. De as is afkomstig van verbrande palmtakjes die op Palmzondag in het jaar ervoor zijn uitgedeeld aan de kerkgangers. In Nederland zijn dat meestal buxustakjes. Omdat er bij het verbranden veel rook vrijkomt, gebeurt dit meestal vooraf, buiten de kerk. In de katholieke traditie wordt de as voorafgaand aan de asoplegging gewijd.
De tekst die het ritueel van de asoplegging vanouds begeleidt, is afkomstig uit Genesis 3: “Stof zijt gij en tot stof zult gij wederkeren.” Deze woorden sprak God tot Adam vlak voor de verdrijving uit het paradijs.
Askruisje
Het ritueel van de asoplegging vindt zijn oorsprong in de joodse traditie, waarin het bestrooien met as een uitdrukking is van rouw en boete. Tot in de elfde eeuw werd er op Aswoensdag een openbare schuldbelijdenis afgenomen. Daarbij werd er as op de voorhoofden gelegd en kregen de boetelingen een boetekleed omgelegd. Vanaf de elfde eeuw maakten de gelovigen barrevoets een plechtige processie. Het koor van de kerk werd daarbij afgesloten met een hongerdoek. Bij het binnentreden van de kerk werd stilgehouden bij het Adamsportaal. In een aantal middeleeuwse kerken bestaat dit portaal nog, waar een afbeelding te zien is van de verdrijving uit het paradijs. De boetelingen werden op Aswoensdag buiten de gemeenschap gezet. Na een periode van afzondering en vasten werden ze op Witte Donderdag weer opgenomen.
De Aswoensdagviering krijgt onder protestanten steeds meer aandacht.
Een vrij recente ontwikkeling is dat indrukwekkende en betekenisvolle gebeurtenissen gedeeld worden op sociale media. Soms vraag ik mij af of de op inkeer en boetedoening gerichte viering, met de tekst die herinnert aan het verhaal van de uitdrijving van de mens uit het paradijs, zich voor een selfie leent……